Łódzkie skrzydła
Wspominając wydarzenia lotnicze na terenie Łodzi, za miejscową prasą, można śmiało powiedzieć że zaczęło się od roku 1894 w prywatnym parku Helenowskim. Tam właśnie, po raz pierwszy, zademonstrowano balon gazowy na uwięzi. Natomiast drugi pokaz tego balonu, który odbył się w roku 1898, zaskoczył wszystkich widzów udanym skokiem spadochronowym z tego balonu przez skoczka francuskiego. Lotnictwo na świecie rozwijało się dość szybko. Echa zbliżającej się pierwszej wojny światowej przyspieszają rozwój Łódzkich Skrzydeł. Łodzianin Wojciech Woyna, pilot oficer z carskiej armii, walczący z Niemcami, wraca po zakończeniu wojny do Łodzi i szybko włącza się w organizowanie lotnictwa na naszym terenie. Zaczyna od modelarni i kółek lotniczych. Brakuje lotniska. Tor wyścigów konnych w Rudzie Pabianickiej nie spełnia warunków przyszłego lotniska Łódzkiego.
Uczniowie Piotrkowskiego Gimnazjum, już w roku 1909, rozpoczęli budowę dwupłatowego szybowca. Nieudany lot na tym szybowcu w roku 1913 wykonał Jan Strahler, ciągniony końmi, po oderwaniu się zaczepił skrzydłem o ziemię i lot się zakończył. Próba odbyła się na torze wyścigów konnych a obecnie na lotnisku w Piotrkowie Trybunalskim. Rok 1912 dla Piotrkowian i dla Łodzian był rokiem wspaniałych lotów Michała Scipio del Campo na samolocie Bleriot - XI. Rok 1924 jest rokiem tragicznym dla Piotrkowian, Eugeniusz Sziklaj, pilot i spadochroniarz Węgierski, przy skoku z samolotu na spadochronie własnej konstrukcji ponosi śmierć w pobliżu Piotrkowskiego toru wyścigów konnych.
W Warszawie, w końcu 1918 roku, powstają Centralne Warsztaty Lotnicze, które remontują pozostały po wojnie sprzęt lotniczy. Pilotem - oblatywaczem w tych zakładach jest Łodzianin, ppor. pil. Kazimierz Jesionowski. Dopiero w roku 1922 powstaje Towarzystwo Obrony Przeciwgazowej a w 1923 r. powstaje Liga Obrony Powietrznej Państwa. Obie te organizacje jednoczą się w 1927 r. i zostaje utworzona powszechna organizacja lotnicza pod nazwą Liga Obrony Powietrznej i Przeciwgazowej - LOPP.
Już w 1924 roku jedna z tych organizacji zakupiła ziemię we wsi Lublinek pod przyszłe lotnisko dla Łodzi. Tor wyścigów konnych w Rudzie w dalszym ciągu służy przylatującym do łodzi pilotom wojskowym na pokazy samolotowe. Oprócz znanego już pilota Scipio del Campo produkował się też z Warszawy znany myśliwiec, sierżant pilot Bolesław Szurlej na samolocie "Spad". Zadziwiał widzów pętlami i beczkami na wysokości drzew. Wreszcie w 1924 r. rusza budowa Lublinka. Po roku budowniczowie oddają do użytku pole wzlotów i drewniany hangar. Łódzkie lotnisko Lublinek stało się rzeczywistością. Rusza komunikacja lotnicza najpierw Warszawa - Łódź - Poznań a następnie, Warszawa - Łódź - Kraków. Łódzcy działacze na czele z pil. Janem Andrzejewskim i Wojciechem Matzem w roku 1929 tworzą Łódzki Klub Lotniczy, praktycznie bez pilotów i bez sprzętu lotniczego. Poprzez intensywne starania Zarządu Łódzkiego Klubu Lotniczego, kpt. pil. Stanisław Skarżyński z ramienia Ministerstwa do spraw Wojskowych, wydaje decyzję zorganizowania na lotnisku Lublinek obozu szkolenia samolotowego pod nazwą Przysposobienie Wojskowe Lotnicze i mianuje na komendanta szkoły por. pil. Franciszka Żwirkę. Na wyposażenie obóz dostaje samoloty Henriot-28. Instruktorami są takie sławy jak: Paweł Zołotow, Antoni Wolniczek i Antoni Mazurek. Szefem mechaników był Feliks Misiołek. Pierwsze dwa turnusy pamiętnego 1930 r. rekrutowały się z kandydatów na pilotów z Łodzi, Warszawy, Krakowa, Lublina, Lwowa, Poznania, Wilna, Gdańska i Śląska. Z 54 uczniów ukończyło pilotaż 42, wykonano 12020 lotów w czasie 1501 godz. 23 min.
Historia kołem się toczy, Aeroklub Łódzki w latach 60, 70 i 80 znów szkoli dla potrzeb wojska, pilotów na obozach Lotniczego Przysposobienia Wojskowego.
Brakuje okręgowi Łódzkiemu, jak i całej Polsce, popularnego szkolenia szybowcowego z braku odpowiednich szybowisk, choćby z małą górką. Starty w szkoleniu szybowcowym odbywały się z górki za pomocą lin gumowych. Duże ośrodki szybowcowe jak Ustjanowa i Bezmiechowa nie załatwiały masowego szkolenia szybowcowego. LOPP ruszyła masową produkcję samolotów i szkolnych szybowców. W Łódzkim okręgu dopiero w roku 1938 powstało szybowisko na Borowej Górze, komendantem został pilot instr. Aeroklubu Łódzkiego Stefan Letki. Szkolenie odbywało się do kategorii A i B. Kategoria A obejmowała: start, lot prosty i lądowanie, wysokość do 30 m. Kategoria B obejmowała start do wysokości 60 m. lot prosty, zakręty o 45* i 90* i lądowanie na wprost od startu. To było podstawą masowego szkolenia szybowcowego na młodzieżowych obozach szkolnych. W roku 1939 LOPP uruchomiło szkolenie szybowcowe do kategorii A i B w Dąbrówce koło Zgierza, za pośrednictwem koła lotniczego PKP w Zgierzu. Podstawowym szybowcem do szkolenia była jednomiejscowa WRONA. Latanie samolotowe rozwijało się szybciej na płaskich lotniskach. Aeroklub Łódzki w 1932 r. zakupił z własnych funduszy zgrabny samolot, górnopłat Sido-1 o znakach rejestracyjnych SP-ACZ. W roku 1931, Stanisław Skarżyński, wszyscy wiemy że pochodził z Warty, z inż. Andrzejem Markiewiczem dokonali rajdu nad Afryką na samolocie PZL Ł-2, pokonując łącznie 25770 km. Ten wyczyn dał Skarżyńskiemu doświadczenie do zaplanowania przelotu przez Atlantyk, tym razem samotnego. Wybrał On samolot RWD-5 z rejestracją SP-AJU i po zamontowaniu dodatkowego zbiornika na paliwo, na tylnym siedzeniu, o pojemności 600 litrów, samolot zmienił nazwę na RWD-5-bis.
Dnia 7 maja 1933 r. kpt. pil. wychowanek warciańskiej szkoły, o godz. 23 wystartował z lotniska Saint Louis w Afryce i po 20 godz. i 30 min. lotu wylądował na Brazylijskim lotnisku w Maceio. Dziś wiemy dokładnie, że samolot mieści się w klasie ultralajtów. Silnik miał 120 konny i na pokładzie 700 litrów paliwa.
Decyzją władz LOPP, w roku 1937, rozpoczęto budowę wieży spadochronowej na Zdrowiu, tuż za stadionem ŁKS. Wieża mierzyła 50 m wysokości, a od platformy, z której odbywały się skoki 40m. Uroczyste otwarcie nastąpiło wiosną 1938r. Pierwszym łódzkim instruktorem został Edmund Krzemiński. Wieża spadochronowa dała wyjście do masowego szkolenia spadochronowego na lotnisku Lublinek. Pierwsze świadectwo skoczka spadochronowego uzyskał nasz znany kolega Zygmunt Sroczyński. Organizacja LOPP Okręgu Łódzkiego w 1938 r. liczyła w 790 kołach 8400 członków. Aeroklub Łódzki na Lublinku posiadał do szkolenia samoloty RWD-8, RWD-5, WK-3 i RWD-10 (zakupiony przez Tomaszowską Fabrykę Sztucznego Jedwabiu dla A.Ł.) oraz RWD-13. w sumie 10 samolotów i 3 szybowce wyczynowe. Skoki spadochronowe odbywały się z odpowiednio przystosowanego samolotu RWD-8, a z Warszawy, do wywożenia skoczków dolatywała jeszcze słynna "Bellanca", odpowiednio przystosowana. Bellanca to samolot, na którym bracia Adamowiczowie przylecieli przez Atlantyk z Ameryki do Polski w 1934 r. Lotnicza Łódź, jak się później okazało, zyskała jeszcze jedno lotnisko łącznikowe, przygotowane dla Armii Łódź, powstałe na polach Widzewa, a po wojnie znane jako lotnisko Lotniczych Warsztatów Doświadczalnych. Drugie lądowisko łącznikowe dla Armii Łódź powstało na polach wsi Leszczyny k/Dłutowa. Lądowisko było przygotowywane od 1937 r. W poprzednich zdaniach słychać już wojnę, 1 września 1939 r.
W Ksawerowie-Widzewie powstało lądowisko dla 3 dywizjonu 6 pułku Lwowskiego w składzie 2 eskadr, na samolotach P-7 i P-11. Pułk posiadał jeszcze podlądowiska. Było niegdyś lądowisko strategiczne we wsi Kuciny, przy szosie do Poddębic, z którego operowały samoloty Łoś i Karaś. Powstało na ziemi Łódzkiej małe lotnisko we wsi Glinnik koło Tomaszowa Mazowieckiego, służące Prezydentowi Polski - Ignacemu Mościckiemu. Opodal, w Spalskich lasach, znajdowała się rezydencja Prezydenta. Tyle skrótowo można napisać o Łódzkich skrzydłach do wybuchu 2 wojny światowej.
W czasie Niemieckiej okupacji, lotnisko na Lublinku zostało powiększone o dalsze 30 hektarów, zmienił się kierunek startów i lądowań z północy i południa na kierunek wschód - zachód, tak jak przez większą część roku wieją wiatry nad Łódzkim lotniskiem. Ta zmiana kierunku lotów i odpowiednio utwardzona trawiasta płyta lotniska, oraz wybudowany betonowy pas startowy, bez ostatniej warstwy betonu, pozwoliła Niemcom lądować i startować największymi samolotami transportowymi i bombowcami.
Po wojnie, w 1945 r, brygada budowy lotnisk rozbudowała i wykończyła pas startowy Lublinka oraz drogi do kołowania, ze stojankami w południowej części lotniska. Lotnisko w Glinniku zostało przez Niemców wydłużone i powstał krótki pas betonowy w związku z budową bunkrów, które powstały Spalskich lasach. Nie potwierdzoną informacją jest, że lotnisko w Leźnicy Wielkiej zbudowali Niemcy. Lotnisko było trawiaste z betonowymi pasami do kołowania i dużym hangarem, używanym do dnia dzisiejszego. Szybowiska na Borowej Górze k/Bełchatowa i w Dąbrówce za Zgierzem były czynne i szkolono tam pilotów szybowcowych.
Rok 1945 zmienia układ sił w Europie, a co zatem idzie, i w Polsce. Dąbrówka za Zgierzem zostaje uruchomiona jako lotnisko Aeroklubu Łódzkiego, jednak szkolenie na szybowcach startujących za pomocą lin gumowych nie daje spodziewanych rezultatów. Za sprawą instruktorów, szkolenie szybowcowe odbywa się za wyciągarką z pełnym sukcesem. Latamy na szybowcach SG-38, Salamandra, Jeżyk, Komar, Waiche, Olimpia, Żuraw i Grunau-8. Piloci samolotowi są początkowo zdziwieni, jak tu latać na tak małym lotnisku, jednak szybko opanowali sposoby bezpiecznego szkolenia i latania na tym krzywym, prawie górskim lotnisku. Lataliśmy na samolotach, Szczygieł, Kadet, RWD-13, Piper-Cub (z demobilu Amerykańskiego) i wreszcie PO-2 z demobilu Sowieckiego, a za sprawą pilotów z LWD, przylatywały Szpaki, Żaki, Zuchy i inne samoloty. Odbywały się też w Dąbrówce skoki spadochronowe, a modelarze jeżeli tylko przestrzeń nad lotniskiem była wolna, latali na stokach wąwozu i za holem bardzo dużo. Jednakże Dąbrówka nie spełniała warunków bezpiecznego latania i skakania i dlatego ówczesne władze Aeroklubu PRL, ze względu na zajęte lotnisko Lublinek przez wojsko a następnie przez PLL LOT, postanowiły wybudować lotnisko dla Aeroklubu koło Aleksandrowa Łódzkiego. W 1953 r. Aeroklub Łódzki, na pełnowymiarowym lotnisku, zaczyna swą statutową działalność we wszystkich sekcjach lotniczych. W roku 1961 spłonął wielki drewniany hangar a w nim około 40 samolotów i szybowców. W roku 1963 Aeroklub Łódzki przeniesiono na "stare śmieci", na lotnisko Lublinek. Aeroklub rusza pełną parą w szkoleniu pilotów samolotowych dla lotnictwa usługowego i dla Szkoły Orląt w Dęblinie na obozach LPW II, oraz do desantu spadochronowego. Modelarstwo Lotnicze przeżywa renesans. W 42 kołach lotniczych i modelarniach, szkolimy młody narybek do dużego lotnictwa. Prowadzimy przez 20 lat zawody modelarskie makiet latających w memoriale Stanisława Różańskiego. Ponownie przekształcono Lublinek w lotnisko komunikacyjne, jednak bez swobodnego latania dla Aeroklubu Łódzkiego.
Niekwestionowanym współużytkownikiem lotniska Lublinek są Wojskowe Zakłady Lotnicze. Zakłady, jako jednostka Wojskowa Techniczna, w roku 1945 rozpoczyna swoja działalność w dawnej Fabryce Leonarda na Górnym Rynku - remontem silników lotniczych. Wkrótce jednostka przenosi się na Lublinek i rozpoczyna swoją prawdziwą działalność lotniczą, remontując śmigłowce, pod nazwą Lotnicze Zakłady Remontowe. Obecnie, pod nazwą Wojskowe Zakłady Lotnicze, robią wspaniałą robotę dla Polskiego lotnictwa.
Kolejnym użytkownikiem i lokatorem lotniska był przez kilka lat konstruktor Jarek Janowski. Konstruował i produkował ultra lekkie samoloty. Robi to do dnia dzisiejszego w pomieszczeniach poza lotniskiem.
Cywilne lotnisko w Piotrkowie Trybunalskim jest siedzibą Aeroklubu Ziemi Piotrkowskiej. Powstało na dawnym terenie wyścigów konnych i jest efektem działalności Komitetu Budowy Lotniska usytuowanego we władzach APRL oraz władz Piotrkowa. Komitet rozbudowy lotniska w Piotrkowie Tryb. od 1950 r. prowadził pan Szlagowski, pracownik PKP. W roku 1958, w ramach ćwiczeń Wojskowych, lotnisko zostało zniwelowane i w roku 1960 zostało zarejestrowane i oddane do użytku jako filia Aeroklubu Łódzkiego. Po otrzymaniu statusu lotniska sportowego, Aeroklubem Kierował kpt. pil. w stanie spoczynku Mieczysław Stonoga. Organizowane są tam obozy szybowcowe i spadochronowe. Szkoli się miejscowa młodzież na szybowcach a potem na samolotach. Z inicjatywy kierownictwa Aeroklubu Łódzkiego został wybudowany port lotniczy a dużo wcześniej wybudowano hangar. Aeroklub Ziemi Piotrkowskiej gościł u siebie przez kilka lat ośrodek szkolenia szybowcowego i samolotowego PLL LOT. Obecnie świadczy on usługi na rzecz szkolenia i treningu spadochronowego.
Borowa Góra, przedwojenne szybowisko do szkolenia szybowcowego w kat. A i B. Dzięki wielkiemu zapałowi jaki przejawiał nasz śp. Kolega Zygmunt Sroczyński, zdołał on w roku 1945 zorganizować szkolne szybowce na SG-38. Zgromadził on dużo potrzebnego, naziemnego sprzętu, i poprowadził szkolenie lotnicze dla drużyn harcerskich od wakacji 1945 roku. Był jednocześnie instruktorem i komendantem szkoły. Szkoła istniała do 1950 r. i została zlikwidowana przez ówczesne władze Służby Polsce. Aeroklub Piotrkowski skorzystał z bliskości szkoły i wyszkoliło się w tym czasie 10 pilotów szybowcowych z tego Aeroklubu. Szybowisko Borowa Góra zostało ponownie uruchomione w roku 1953. Komendantem i instruktorem został nasz Łódzki instruktor pil. Stefan Bereska. Do dalszego szkolenia używano już wyciągarki szybowcowej. Jednak wypukłość góry stwarzała kłopoty przy starcie za wyciągarką. Szkoła definitywnie została zamknięta w 1955 roku. Szkolenie szybowcowe w Polsce przechodziło na metodę dwusterową Od tego czasu Borowa Góra pokryła się wspaniałym lasem i tylko przylegające do szosy cmentarze z pierwszej i drugiej wojny światowej, każą pamiętać o strategicznym położeniu tej szybowcowej góry.
Wspominałem o lotnisku Glinnik k/Tomaszowa Mazowieckiego. W roku 1945 radziecka frontowa jednostka lotnicza na samolotach Jak-9 wykonywała z niego loty bojowe i przeprowadzała remonty Jaków-9. Przed rokiem 1950 jednostka opuściła lotnisko, a Dęblin przystąpił do budowy dłuższego pasa startowego. Szkolny pułk szkolił pilotów na TS-8 "Bies" później na "Iskrach". Obecnie Kawaleria Powietrzna na śmigłowcach zajmuje to wspaniale położone w otoczce lasów lotnisko.
Lotnisko w Leźnicy Wielkiej k/Łęczycy, gościło zaraz po wojnie, do roku 1947, 7 pułk bombowców nurkujących. Rozpoczęto budowę betonowego pasa startowego. W 1951 r. umieszczono tam 13 Pułk Lotnictwa Myśliwskiego OPK na samolotach Lim-2 i Lim-5 proste. Dowódcą został znany nam Jerzy Sobaczewski. W roku 1962 utworzono eskadrę pościgową. W 1972 r. 13 Pułk został rozformowany a na jego miejsce powstał 37 Pułk Śmigłowców Transportowych - Kawalerii Powietrznej z komendantem Bolesławem Andrychowskim.
Lotnisko Łask powstało w roku 1953. Osiedlił się tutaj 10 pułk lotnictwa myśliwskiego OPK i 10 eskadra lotnictwa taktycznego na samolotach Mig-21. Po wycofaniu samolotów Mig-21 z eksploatacji, przystąpiono po 2000 roku do modernizacji lotniska i utworzono 32 bazę lotniczą, która przyjęła pod swoje skrzydła samoloty F-16.
Istniejący w Łodzi Okręg Kontroli Cywilnych Statków Powietrznych, zaraz po 1945 roku miał pod swoją kontrolą szybowiska Polichno i Pińczów, Masłów, okresowo Częstochowę, Radom, Włocławek i Płock.
Ostatnie lotnisko, najbliższe memu sercu, to lotnisko Lotniczych Warsztatów Doświadczalnych, które mieściło się (teraz w centrum Łodzi), pomiędzy ulicami Wydawniczą, Piłsudskiego, Konstytucyjną a torami kolejowymi biegnącymi przy parku 3 maja. Byliśmy wówczas świadkami jak w LWD spod ręki konstruktora Tadeusza Sołtyka, wychodzą takie samoloty jak Zuch-2, Żaki, Szpaki, Junaki i Miś. Tam też, w roku 1949, wykonałem swój pierwszy lot na samolocie Piper-Cup pilotowanym przez ówczesnego dyr. technicznego p. Zielniewicza. To lotnisko przestało istnieć po przeniesieniu zakładów LWD do Warszawy w roku 1953 jako WSK Okęcie.
Jeśli będzie to możliwe, to uwzględnimy też w opisach powstające w rejonie Łodzi lądowiska dla potrzeb Motolotniarzy i Ultralajtów. Szanowny czytelniku, wiadomości które przekazałem w tym artykule, są wytycznymi naszej drogi do tworzenia Izby Pamięci w siedzibie Łódzkiego Klubu Seniorów Lotnictwa, mieszczącej się w Łodzi przy ul. Źródłowej 52, w oparciu o materiały wszystkich wymienionych w tym artykule klubów i jednostek lotniczych, na tle przemian historycznych w naszym, Łódzkim rejonie. Liczymy na współpracę wszystkich lotników.
Wersja poprawiona dnia 15 grudnia 2008 r.
Karol Gawora
Źródło:
Łódzki Klub Seniorów Lotnictwa
ul. Gen. Maczka 36, Łódź 94-328
Telefon komórkowy: +48 515 282 631
http://www.lksl.pl
Wspominając wydarzenia lotnicze na terenie Łodzi, za miejscową prasą, można śmiało powiedzieć że zaczęło się od roku 1894 w prywatnym parku Helenowskim. Tam właśnie, po raz pierwszy, zademonstrowano balon gazowy na uwięzi. Natomiast drugi pokaz tego balonu, który odbył się w roku 1898, zaskoczył wszystkich widzów udanym skokiem spadochronowym z tego balonu przez skoczka francuskiego. Lotnictwo na świecie rozwijało się dość szybko. Echa zbliżającej się pierwszej wojny światowej przyspieszają rozwój Łódzkich Skrzydeł. Łodzianin Wojciech Woyna, pilot oficer z carskiej armii, walczący z Niemcami, wraca po zakończeniu wojny do Łodzi i szybko włącza się w organizowanie lotnictwa na naszym terenie. Zaczyna od modelarni i kółek lotniczych. Brakuje lotniska. Tor wyścigów konnych w Rudzie Pabianickiej nie spełnia warunków przyszłego lotniska Łódzkiego.
Uczniowie Piotrkowskiego Gimnazjum, już w roku 1909, rozpoczęli budowę dwupłatowego szybowca. Nieudany lot na tym szybowcu w roku 1913 wykonał Jan Strahler, ciągniony końmi, po oderwaniu się zaczepił skrzydłem o ziemię i lot się zakończył. Próba odbyła się na torze wyścigów konnych a obecnie na lotnisku w Piotrkowie Trybunalskim. Rok 1912 dla Piotrkowian i dla Łodzian był rokiem wspaniałych lotów Michała Scipio del Campo na samolocie Bleriot - XI. Rok 1924 jest rokiem tragicznym dla Piotrkowian, Eugeniusz Sziklaj, pilot i spadochroniarz Węgierski, przy skoku z samolotu na spadochronie własnej konstrukcji ponosi śmierć w pobliżu Piotrkowskiego toru wyścigów konnych.
W Warszawie, w końcu 1918 roku, powstają Centralne Warsztaty Lotnicze, które remontują pozostały po wojnie sprzęt lotniczy. Pilotem - oblatywaczem w tych zakładach jest Łodzianin, ppor. pil. Kazimierz Jesionowski. Dopiero w roku 1922 powstaje Towarzystwo Obrony Przeciwgazowej a w 1923 r. powstaje Liga Obrony Powietrznej Państwa. Obie te organizacje jednoczą się w 1927 r. i zostaje utworzona powszechna organizacja lotnicza pod nazwą Liga Obrony Powietrznej i Przeciwgazowej - LOPP.
Już w 1924 roku jedna z tych organizacji zakupiła ziemię we wsi Lublinek pod przyszłe lotnisko dla Łodzi. Tor wyścigów konnych w Rudzie w dalszym ciągu służy przylatującym do łodzi pilotom wojskowym na pokazy samolotowe. Oprócz znanego już pilota Scipio del Campo produkował się też z Warszawy znany myśliwiec, sierżant pilot Bolesław Szurlej na samolocie "Spad". Zadziwiał widzów pętlami i beczkami na wysokości drzew. Wreszcie w 1924 r. rusza budowa Lublinka. Po roku budowniczowie oddają do użytku pole wzlotów i drewniany hangar. Łódzkie lotnisko Lublinek stało się rzeczywistością. Rusza komunikacja lotnicza najpierw Warszawa - Łódź - Poznań a następnie, Warszawa - Łódź - Kraków. Łódzcy działacze na czele z pil. Janem Andrzejewskim i Wojciechem Matzem w roku 1929 tworzą Łódzki Klub Lotniczy, praktycznie bez pilotów i bez sprzętu lotniczego. Poprzez intensywne starania Zarządu Łódzkiego Klubu Lotniczego, kpt. pil. Stanisław Skarżyński z ramienia Ministerstwa do spraw Wojskowych, wydaje decyzję zorganizowania na lotnisku Lublinek obozu szkolenia samolotowego pod nazwą Przysposobienie Wojskowe Lotnicze i mianuje na komendanta szkoły por. pil. Franciszka Żwirkę. Na wyposażenie obóz dostaje samoloty Henriot-28. Instruktorami są takie sławy jak: Paweł Zołotow, Antoni Wolniczek i Antoni Mazurek. Szefem mechaników był Feliks Misiołek. Pierwsze dwa turnusy pamiętnego 1930 r. rekrutowały się z kandydatów na pilotów z Łodzi, Warszawy, Krakowa, Lublina, Lwowa, Poznania, Wilna, Gdańska i Śląska. Z 54 uczniów ukończyło pilotaż 42, wykonano 12020 lotów w czasie 1501 godz. 23 min.
Historia kołem się toczy, Aeroklub Łódzki w latach 60, 70 i 80 znów szkoli dla potrzeb wojska, pilotów na obozach Lotniczego Przysposobienia Wojskowego.
Brakuje okręgowi Łódzkiemu, jak i całej Polsce, popularnego szkolenia szybowcowego z braku odpowiednich szybowisk, choćby z małą górką. Starty w szkoleniu szybowcowym odbywały się z górki za pomocą lin gumowych. Duże ośrodki szybowcowe jak Ustjanowa i Bezmiechowa nie załatwiały masowego szkolenia szybowcowego. LOPP ruszyła masową produkcję samolotów i szkolnych szybowców. W Łódzkim okręgu dopiero w roku 1938 powstało szybowisko na Borowej Górze, komendantem został pilot instr. Aeroklubu Łódzkiego Stefan Letki. Szkolenie odbywało się do kategorii A i B. Kategoria A obejmowała: start, lot prosty i lądowanie, wysokość do 30 m. Kategoria B obejmowała start do wysokości 60 m. lot prosty, zakręty o 45* i 90* i lądowanie na wprost od startu. To było podstawą masowego szkolenia szybowcowego na młodzieżowych obozach szkolnych. W roku 1939 LOPP uruchomiło szkolenie szybowcowe do kategorii A i B w Dąbrówce koło Zgierza, za pośrednictwem koła lotniczego PKP w Zgierzu. Podstawowym szybowcem do szkolenia była jednomiejscowa WRONA. Latanie samolotowe rozwijało się szybciej na płaskich lotniskach. Aeroklub Łódzki w 1932 r. zakupił z własnych funduszy zgrabny samolot, górnopłat Sido-1 o znakach rejestracyjnych SP-ACZ. W roku 1931, Stanisław Skarżyński, wszyscy wiemy że pochodził z Warty, z inż. Andrzejem Markiewiczem dokonali rajdu nad Afryką na samolocie PZL Ł-2, pokonując łącznie 25770 km. Ten wyczyn dał Skarżyńskiemu doświadczenie do zaplanowania przelotu przez Atlantyk, tym razem samotnego. Wybrał On samolot RWD-5 z rejestracją SP-AJU i po zamontowaniu dodatkowego zbiornika na paliwo, na tylnym siedzeniu, o pojemności 600 litrów, samolot zmienił nazwę na RWD-5-bis.
Dnia 7 maja 1933 r. kpt. pil. wychowanek warciańskiej szkoły, o godz. 23 wystartował z lotniska Saint Louis w Afryce i po 20 godz. i 30 min. lotu wylądował na Brazylijskim lotnisku w Maceio. Dziś wiemy dokładnie, że samolot mieści się w klasie ultralajtów. Silnik miał 120 konny i na pokładzie 700 litrów paliwa.
Decyzją władz LOPP, w roku 1937, rozpoczęto budowę wieży spadochronowej na Zdrowiu, tuż za stadionem ŁKS. Wieża mierzyła 50 m wysokości, a od platformy, z której odbywały się skoki 40m. Uroczyste otwarcie nastąpiło wiosną 1938r. Pierwszym łódzkim instruktorem został Edmund Krzemiński. Wieża spadochronowa dała wyjście do masowego szkolenia spadochronowego na lotnisku Lublinek. Pierwsze świadectwo skoczka spadochronowego uzyskał nasz znany kolega Zygmunt Sroczyński. Organizacja LOPP Okręgu Łódzkiego w 1938 r. liczyła w 790 kołach 8400 członków. Aeroklub Łódzki na Lublinku posiadał do szkolenia samoloty RWD-8, RWD-5, WK-3 i RWD-10 (zakupiony przez Tomaszowską Fabrykę Sztucznego Jedwabiu dla A.Ł.) oraz RWD-13. w sumie 10 samolotów i 3 szybowce wyczynowe. Skoki spadochronowe odbywały się z odpowiednio przystosowanego samolotu RWD-8, a z Warszawy, do wywożenia skoczków dolatywała jeszcze słynna "Bellanca", odpowiednio przystosowana. Bellanca to samolot, na którym bracia Adamowiczowie przylecieli przez Atlantyk z Ameryki do Polski w 1934 r. Lotnicza Łódź, jak się później okazało, zyskała jeszcze jedno lotnisko łącznikowe, przygotowane dla Armii Łódź, powstałe na polach Widzewa, a po wojnie znane jako lotnisko Lotniczych Warsztatów Doświadczalnych. Drugie lądowisko łącznikowe dla Armii Łódź powstało na polach wsi Leszczyny k/Dłutowa. Lądowisko było przygotowywane od 1937 r. W poprzednich zdaniach słychać już wojnę, 1 września 1939 r.
W Ksawerowie-Widzewie powstało lądowisko dla 3 dywizjonu 6 pułku Lwowskiego w składzie 2 eskadr, na samolotach P-7 i P-11. Pułk posiadał jeszcze podlądowiska. Było niegdyś lądowisko strategiczne we wsi Kuciny, przy szosie do Poddębic, z którego operowały samoloty Łoś i Karaś. Powstało na ziemi Łódzkiej małe lotnisko we wsi Glinnik koło Tomaszowa Mazowieckiego, służące Prezydentowi Polski - Ignacemu Mościckiemu. Opodal, w Spalskich lasach, znajdowała się rezydencja Prezydenta. Tyle skrótowo można napisać o Łódzkich skrzydłach do wybuchu 2 wojny światowej.
W czasie Niemieckiej okupacji, lotnisko na Lublinku zostało powiększone o dalsze 30 hektarów, zmienił się kierunek startów i lądowań z północy i południa na kierunek wschód - zachód, tak jak przez większą część roku wieją wiatry nad Łódzkim lotniskiem. Ta zmiana kierunku lotów i odpowiednio utwardzona trawiasta płyta lotniska, oraz wybudowany betonowy pas startowy, bez ostatniej warstwy betonu, pozwoliła Niemcom lądować i startować największymi samolotami transportowymi i bombowcami.
Po wojnie, w 1945 r, brygada budowy lotnisk rozbudowała i wykończyła pas startowy Lublinka oraz drogi do kołowania, ze stojankami w południowej części lotniska. Lotnisko w Glinniku zostało przez Niemców wydłużone i powstał krótki pas betonowy w związku z budową bunkrów, które powstały Spalskich lasach. Nie potwierdzoną informacją jest, że lotnisko w Leźnicy Wielkiej zbudowali Niemcy. Lotnisko było trawiaste z betonowymi pasami do kołowania i dużym hangarem, używanym do dnia dzisiejszego. Szybowiska na Borowej Górze k/Bełchatowa i w Dąbrówce za Zgierzem były czynne i szkolono tam pilotów szybowcowych.
Rok 1945 zmienia układ sił w Europie, a co zatem idzie, i w Polsce. Dąbrówka za Zgierzem zostaje uruchomiona jako lotnisko Aeroklubu Łódzkiego, jednak szkolenie na szybowcach startujących za pomocą lin gumowych nie daje spodziewanych rezultatów. Za sprawą instruktorów, szkolenie szybowcowe odbywa się za wyciągarką z pełnym sukcesem. Latamy na szybowcach SG-38, Salamandra, Jeżyk, Komar, Waiche, Olimpia, Żuraw i Grunau-8. Piloci samolotowi są początkowo zdziwieni, jak tu latać na tak małym lotnisku, jednak szybko opanowali sposoby bezpiecznego szkolenia i latania na tym krzywym, prawie górskim lotnisku. Lataliśmy na samolotach, Szczygieł, Kadet, RWD-13, Piper-Cub (z demobilu Amerykańskiego) i wreszcie PO-2 z demobilu Sowieckiego, a za sprawą pilotów z LWD, przylatywały Szpaki, Żaki, Zuchy i inne samoloty. Odbywały się też w Dąbrówce skoki spadochronowe, a modelarze jeżeli tylko przestrzeń nad lotniskiem była wolna, latali na stokach wąwozu i za holem bardzo dużo. Jednakże Dąbrówka nie spełniała warunków bezpiecznego latania i skakania i dlatego ówczesne władze Aeroklubu PRL, ze względu na zajęte lotnisko Lublinek przez wojsko a następnie przez PLL LOT, postanowiły wybudować lotnisko dla Aeroklubu koło Aleksandrowa Łódzkiego. W 1953 r. Aeroklub Łódzki, na pełnowymiarowym lotnisku, zaczyna swą statutową działalność we wszystkich sekcjach lotniczych. W roku 1961 spłonął wielki drewniany hangar a w nim około 40 samolotów i szybowców. W roku 1963 Aeroklub Łódzki przeniesiono na "stare śmieci", na lotnisko Lublinek. Aeroklub rusza pełną parą w szkoleniu pilotów samolotowych dla lotnictwa usługowego i dla Szkoły Orląt w Dęblinie na obozach LPW II, oraz do desantu spadochronowego. Modelarstwo Lotnicze przeżywa renesans. W 42 kołach lotniczych i modelarniach, szkolimy młody narybek do dużego lotnictwa. Prowadzimy przez 20 lat zawody modelarskie makiet latających w memoriale Stanisława Różańskiego. Ponownie przekształcono Lublinek w lotnisko komunikacyjne, jednak bez swobodnego latania dla Aeroklubu Łódzkiego.
Niekwestionowanym współużytkownikiem lotniska Lublinek są Wojskowe Zakłady Lotnicze. Zakłady, jako jednostka Wojskowa Techniczna, w roku 1945 rozpoczyna swoja działalność w dawnej Fabryce Leonarda na Górnym Rynku - remontem silników lotniczych. Wkrótce jednostka przenosi się na Lublinek i rozpoczyna swoją prawdziwą działalność lotniczą, remontując śmigłowce, pod nazwą Lotnicze Zakłady Remontowe. Obecnie, pod nazwą Wojskowe Zakłady Lotnicze, robią wspaniałą robotę dla Polskiego lotnictwa.
Kolejnym użytkownikiem i lokatorem lotniska był przez kilka lat konstruktor Jarek Janowski. Konstruował i produkował ultra lekkie samoloty. Robi to do dnia dzisiejszego w pomieszczeniach poza lotniskiem.
Cywilne lotnisko w Piotrkowie Trybunalskim jest siedzibą Aeroklubu Ziemi Piotrkowskiej. Powstało na dawnym terenie wyścigów konnych i jest efektem działalności Komitetu Budowy Lotniska usytuowanego we władzach APRL oraz władz Piotrkowa. Komitet rozbudowy lotniska w Piotrkowie Tryb. od 1950 r. prowadził pan Szlagowski, pracownik PKP. W roku 1958, w ramach ćwiczeń Wojskowych, lotnisko zostało zniwelowane i w roku 1960 zostało zarejestrowane i oddane do użytku jako filia Aeroklubu Łódzkiego. Po otrzymaniu statusu lotniska sportowego, Aeroklubem Kierował kpt. pil. w stanie spoczynku Mieczysław Stonoga. Organizowane są tam obozy szybowcowe i spadochronowe. Szkoli się miejscowa młodzież na szybowcach a potem na samolotach. Z inicjatywy kierownictwa Aeroklubu Łódzkiego został wybudowany port lotniczy a dużo wcześniej wybudowano hangar. Aeroklub Ziemi Piotrkowskiej gościł u siebie przez kilka lat ośrodek szkolenia szybowcowego i samolotowego PLL LOT. Obecnie świadczy on usługi na rzecz szkolenia i treningu spadochronowego.
Borowa Góra, przedwojenne szybowisko do szkolenia szybowcowego w kat. A i B. Dzięki wielkiemu zapałowi jaki przejawiał nasz śp. Kolega Zygmunt Sroczyński, zdołał on w roku 1945 zorganizować szkolne szybowce na SG-38. Zgromadził on dużo potrzebnego, naziemnego sprzętu, i poprowadził szkolenie lotnicze dla drużyn harcerskich od wakacji 1945 roku. Był jednocześnie instruktorem i komendantem szkoły. Szkoła istniała do 1950 r. i została zlikwidowana przez ówczesne władze Służby Polsce. Aeroklub Piotrkowski skorzystał z bliskości szkoły i wyszkoliło się w tym czasie 10 pilotów szybowcowych z tego Aeroklubu. Szybowisko Borowa Góra zostało ponownie uruchomione w roku 1953. Komendantem i instruktorem został nasz Łódzki instruktor pil. Stefan Bereska. Do dalszego szkolenia używano już wyciągarki szybowcowej. Jednak wypukłość góry stwarzała kłopoty przy starcie za wyciągarką. Szkoła definitywnie została zamknięta w 1955 roku. Szkolenie szybowcowe w Polsce przechodziło na metodę dwusterową Od tego czasu Borowa Góra pokryła się wspaniałym lasem i tylko przylegające do szosy cmentarze z pierwszej i drugiej wojny światowej, każą pamiętać o strategicznym położeniu tej szybowcowej góry.
Wspominałem o lotnisku Glinnik k/Tomaszowa Mazowieckiego. W roku 1945 radziecka frontowa jednostka lotnicza na samolotach Jak-9 wykonywała z niego loty bojowe i przeprowadzała remonty Jaków-9. Przed rokiem 1950 jednostka opuściła lotnisko, a Dęblin przystąpił do budowy dłuższego pasa startowego. Szkolny pułk szkolił pilotów na TS-8 "Bies" później na "Iskrach". Obecnie Kawaleria Powietrzna na śmigłowcach zajmuje to wspaniale położone w otoczce lasów lotnisko.
Lotnisko w Leźnicy Wielkiej k/Łęczycy, gościło zaraz po wojnie, do roku 1947, 7 pułk bombowców nurkujących. Rozpoczęto budowę betonowego pasa startowego. W 1951 r. umieszczono tam 13 Pułk Lotnictwa Myśliwskiego OPK na samolotach Lim-2 i Lim-5 proste. Dowódcą został znany nam Jerzy Sobaczewski. W roku 1962 utworzono eskadrę pościgową. W 1972 r. 13 Pułk został rozformowany a na jego miejsce powstał 37 Pułk Śmigłowców Transportowych - Kawalerii Powietrznej z komendantem Bolesławem Andrychowskim.
Lotnisko Łask powstało w roku 1953. Osiedlił się tutaj 10 pułk lotnictwa myśliwskiego OPK i 10 eskadra lotnictwa taktycznego na samolotach Mig-21. Po wycofaniu samolotów Mig-21 z eksploatacji, przystąpiono po 2000 roku do modernizacji lotniska i utworzono 32 bazę lotniczą, która przyjęła pod swoje skrzydła samoloty F-16.
Istniejący w Łodzi Okręg Kontroli Cywilnych Statków Powietrznych, zaraz po 1945 roku miał pod swoją kontrolą szybowiska Polichno i Pińczów, Masłów, okresowo Częstochowę, Radom, Włocławek i Płock.
Ostatnie lotnisko, najbliższe memu sercu, to lotnisko Lotniczych Warsztatów Doświadczalnych, które mieściło się (teraz w centrum Łodzi), pomiędzy ulicami Wydawniczą, Piłsudskiego, Konstytucyjną a torami kolejowymi biegnącymi przy parku 3 maja. Byliśmy wówczas świadkami jak w LWD spod ręki konstruktora Tadeusza Sołtyka, wychodzą takie samoloty jak Zuch-2, Żaki, Szpaki, Junaki i Miś. Tam też, w roku 1949, wykonałem swój pierwszy lot na samolocie Piper-Cup pilotowanym przez ówczesnego dyr. technicznego p. Zielniewicza. To lotnisko przestało istnieć po przeniesieniu zakładów LWD do Warszawy w roku 1953 jako WSK Okęcie.
Jeśli będzie to możliwe, to uwzględnimy też w opisach powstające w rejonie Łodzi lądowiska dla potrzeb Motolotniarzy i Ultralajtów. Szanowny czytelniku, wiadomości które przekazałem w tym artykule, są wytycznymi naszej drogi do tworzenia Izby Pamięci w siedzibie Łódzkiego Klubu Seniorów Lotnictwa, mieszczącej się w Łodzi przy ul. Źródłowej 52, w oparciu o materiały wszystkich wymienionych w tym artykule klubów i jednostek lotniczych, na tle przemian historycznych w naszym, Łódzkim rejonie. Liczymy na współpracę wszystkich lotników.
Wersja poprawiona dnia 15 grudnia 2008 r.
Karol Gawora
Źródło:
Łódzki Klub Seniorów Lotnictwa
ul. Gen. Maczka 36, Łódź 94-328
Telefon komórkowy: +48 515 282 631
http://www.lksl.pl