Tak się szczęśliwie złożyło, że ostatnio wpadł mi w ręce plan miasta Łodzi, ale nie wiem z którego roku nie mniej wydany został nakładem A. I. Ostrowskiego w Łodzi. Brak jest na nim jakiejkolwiek daty, z tym że jest podobny do tego drukowanego swego czasu w GW i w tejże gazecie opisany jako „plan miasta Łodzi z 1937 r. Różnica polega na tym, że jest to oryinał :-D oraz że posiada na odwrotnej stronie masę interesujących informacji m.in. dotyczącej komunikacji miejskiej ponadto na moim egzemplarzu nie ma żadnych lini autobusowych oraz co ważne na odwrocie znajduje się wykaz nazw ulic które uległy zmianie natomiast na planie widnieją jeszcze stare nazwy. Stąd wnioskuję, że wydano go tuż po zmianie nazwy ul. Konstantynowskiej na 11-go Listopada. W owym czasie po łodzi jeżdziły tylko tramwaje i było ich 16 lini dziennych od 1 do 17 bez 13 oraz bez żadnych bis-ów oraz dopisków A, B itp. Ciekawostką jest to, że kursowały też dwa tramwaje nocne i te miały ozanczenie A i B oraz tramwaj specialny K który kursował z dworca Łódź Kaliska na Dworzec Łódź Fabryczna.
Tramwaje poruszały się po następujących trasach (wg nazw ulic z tamtego okresu zachowałem orygnalną pisownie):
1.pl. Reymonta, ul. Piotrkowska, pl. Wolności, ul. Nowomiejska, pl. Kościelny, ul. Brzezińska, Doły.
Z placu Reymonta odchodzą co 10 min od godz. 5.28 (w niedziele i święta od godz. 6.38) do godz. 21.48.
Z ul. Brzezińskiej odchodzą co 10 min od godz. 6.10 (w niedziele i święta od godz. 7.20) do godz. 22.30.
2.ul. Tramwajowa, ul. Prez. Naruowicza, ul. Piotrkowska, pl. Wolności, ul. Nowomiejska, pl. Kościelny, Rynek Bałucki.
Z Tramwajowej odchodzą co 10 min od godz. 6.32 do godz. 22.02.
Z Rynku Bałuckiego odchodzą co 10 min od godz. 6.46 do godz. 22.06, 22.11 i 22.23.
3.Zarzew, ul. Napiórkowskiego, Plac Reymonta, ul. Piotrkowska, Pl. Wolności, ul. 11-go Listopada, ul. Srebrzyńska.
Z ul. Napiórkowskiego odchodzą co 10 min od godz. 6.30 (w niedziele i święta od godz. 6.48) do godz. 22.28.
Z ul. Srebrzyńskiej odchodzą co 10 min od godz. 6.26 (w niedziele i święta od godz. 7.10) do godz. 23.16.
4.Chojny, ul. Rzgowska, Pl. Reymonta, ul. Napiórkowskiego, ul. Kilińskiego, ul. Przejazd, ul. Piotrkowska, Pl. Wolności, ul. Pomorska róg Morskiej.
Z Chojen odchodzą co 10 min od godz. 6.29 (w niedziele i święta od godz. 6.39) do godz. 23.00.
Z ul. Pomorskiej róg Morskiej odchodzą co 10 min od godz. 6.48 (z Helenowa o 5.40) do godz. 22.53.
5.Dworzec Kolei Kal. ul. Kopernika, ul. Gdańska, ul. Andrzeja, ul. Piotrkowska, Plac Wolności, ul. Nowomiejska, Plac Kościelny, Rynek Bałucki.
Z Dworca Kolej Kaliskiej odchodzą co 10 min od godz. 6.34 do godz. 22.34 i o godz. 23.20.
Z Rynku Bałuckiego odchodzą co 10 min od godz. 6.54 do godz. 22.34
6.Ul. Radwańska róg Żeromskiego, ul. Żeromskiego, ul. Kopernika, ul. Gdańska, ul. 11-go Listopada, Plac Wolności, ul. Nowomiejska, Plac Kościelny, ul. Brzezińska, Doły.
Z ul Radwańskiej róg Żeromskiego odchodzą co 10 min od godz. 6.54 do godz. 22.01.
Z ul. Brzezińskiej Doły odchodzą co 10 min od godz. 6.16 (w niedziele i święta od godz. 7.06) do godz. 22.02.
7.Ul. Dąbrowska, ul. Rzgowska, Plac Reymonta, ul. Piotrkowska, ul. Prez. Narutowicza, ul. Tramwajowa.
Z ul. Dąbrowskiej odchodzą 5.40, 6.30 i co 10 min od godz. 5.28 do godz. 21.57.
Z ul. Tramwajowej odchodzą: 6.17, 7.07 (w niedziele i święta od godz. 7.07) co 10 minut do godz. 21.57.
8.Dworzec Fabryczny, ul. Skwerowa, ul. Prez. Narutowicza, ul. Nowo-Targowa, ul. Pomorska, Plac Wolności, ul. 11-go Listopada, ul. Gdańska, ul Kopernika, Dworzec Kaliski.
Z Dworca Fabrycznego odchodzą co 10 min od godz. 6.35 do godz. 21.35.
Z Dworca Kolei Kal. odchodzą o godz. 6.06 i co 10 minut od godz. 6.59 do godz. 23.03.
9.Plac Reymonta, ul. Piotrkowska, ul Radwańska, ul. Żeromskiego, ul. Kopernika, ul. Gdańska, ul. Piotrkowska, Plac Wolności, ul. Nowomiejska, Plac Kościelny, Rynek Bałucki.
Z Palcu Reymonta odchodzą co 10 min od godz. 6.10 do godz. 21.10.
Z Rynku Bałuckiego odchodzą co 10 min od godz. 6.49 do godz. 21.49.
10.Widzew, ul. Rokicińska, ul Główna, ul. Piotrkowska, Plac Wolności, ul. Nowomiejska, Plac Kościelny, Rynek Bałucki.
Z Widzewa odchodzą co 10 min od godz. 5.43 do godz. 23.27.
Z Rynku Bałuckiego odchodzą co 10 min od godz. 5.18 do godz. 22.47.
11.Chojny, ul. Rzgowska, Plac Reymonta, ul. Piotrkowska, Plac Wolności, ul. Nowomiejska, Plac Kościelny, Rynek Bałucki.
Z Chojen odchodzą co 10 min od godz. 3.32 do g. 23.44.
Z Rynku Bałuckiego odchodzą co 10 min od godz. 2.55 do godz. 23.24.
12.Dworzec Fabryczny, ul. Skwerowa, ul. Prez. Narutowicza, ul. Piotrkowska, Plac Wolności, ul. Nowomiejska, Plac Kościelny, Rynek Bałucki.
Z Dworca Fabrycznego odchodzą co 10 min od godz. 6.41 do godz. 21.51.
Z Rynku Bałuckiego odchodzą co 10 min od godz. 6.51 do godz. 22.11.
13. nie było chyba z przesądów J
14.Ul. Kątna, ul. Czerwona, ul. Piotrkowska, ul. Prez. Narutowicza, ul. Kilińskiego, ul. Franciszkańska, ul.Brzezińska, Plac Koscielny, Rynek Bałucki.
Od ul Kątnej odchodzą co 10 min od godz. 6.30 (w niedziele i święta od godz. 7.06) do godz. 22.26.
Od Bałuckiego Rynku odchodzą co 10 min od godz. 6.35 (w niedziele i święta od godz. 6.45) do godz. 22.14.
15.Ul. Zagajnikowa róg Rokicińskiej, ulPrzejazd, ul. Piotrkowska, Plac Wolności 11-go Listopada, Zdrowie.
Od ul. Zagajnikowej odchodzą co 10 min od godz. 7.16 do godz. 22.26.
Od Zdrowia odchodzą od godz. 6.30 i co 10 min od godz. 6.47 do godz. 22.27; o godz 22.50 i 23.20
16. Ul. Konstytucyjna, Rokicińska, Główna, Piotrkowska, Radwańska, Żeromskiego Kopernika, Dworzec Kolei Kaliskiej.
Od ul. Konstytucyjnej odchodzą co 10 min od godz. 6..28 (w niedziele i święta od godz. 7.05) do godz. 21.55.
Z Dworca Kolei Kaliskiej odchodzą co 10 min od godz. 7.03 do godz. 22.02.
17. Ul. Dąbrowska, ul. Kilińskiego, Główna, Piotrkowska, 6-go Sierpnia, Zielona, Pl. Hallera.
Z ul. Dąbrowskiej odchodzą co 10 min od godz. 6.33 do godz. 22.03.
Z Palcu Hallera odchodzą co 10 min od godz. 6.59 do godz. 22.39.
Nocne:
A. Bałucki Rynek Plac Wolności, Plac Reymonta.
B. Bałucki Rynek Plac Wolności, Piotrkowska róg Główn. Konstytucyjna.
Inne:
K.Dworzec Fabryczny Dworzec Kaliski rozkłąd jazdy zastosowany jest ściśle do pociągów kolejowych.
Uwagi: Pociągi powrac. Do remiz mają światła czerwone.
Pociągi wieczorem do remiz powracają:
Z krańcowych stacji leżących na północ od ulicy Prez. Narutowicza – przez ul. Prez. Narutowicza.
Z krańcowych stacji leżących na południe od ul. Prez. Narutowicza – przez ul. Pomorską.
Na planie z 1937 r. są zaznaczone linie autobusowe i dworce atobusowe ale zarówno przebieg konkretnych lini jak i numeracja jest mi nie znana.
Pozdr MJ