10-12-2011, 15:18
Posprzątali zapomniany cmentarz
Na końcu ulicy Ludwikowskiej, tuż za Szkołą Podstawową nr 7, przy drodze prowadzącej do kopalni piasku, znajduje się teren, gdzie do początku XX w. (do roku 1944 r.) grzebano zmarłych mieszkańców wsi Ludwików wyznania ewangelickiego. Obecnie można tam odnaleźć jedynie zarysy grobów i elementy betonowych nagrobków. Cmentarz ten uległ samoistnej likwidacji po 1945 r., kiedy to mieszkańcy Ludwikowa narodowości niemieckiej, obawiając się odpowiedzialności za kolaboracje z okupantem hitlerowskim, uciekli wraz z żołnierzami Wehrmachtu przed zbliżającymi się do Tomaszowa wojskami Armii Czerwonej.
W 1945 r. w dole obok tego cmentarza pogrzebano około 150 żołnierzy niemieckich poległych w rejonie Ludwikowa, Brzustówki i Nowego Portu. W roku 1998 zwłoki 90 żołnierzy ekshumowano i przeniesiono na cmentarz wojenny k. Puław. Prace ekshumacyjne przeprowadziła Fundacja Pamięć, która z ramienia Niemieckiego Ludowego Związku Opieki nad Grobami Wojennymi prowadzi podobne działania na terenie całej Polski (ta sama fundacja dokonała również ekshumacji żołnierzy niemieckich ze zbiorowego grobu, jaki był przy cmentarzu w Smardzewicach i z grobu z czasów I wojny światowej na cmentarzu w Białobrzegach oraz koło leśniczówki przy drodze do Smardzewic).
W połowie XIX wieku, najprawdopodobniej za sprawą Ludwiki Choromańskiej, właścicielki ziemskiej z Białobrzeg, założona została wieś Ludwików (tablica epitafijna Ludwiki Choromańskiej znajduje się w kościele św. Marcina w Białobrzegach). Sprowadzeni przez Choromańskich osadnicy niemieccy wyznania ewangelicko-augsburskiego otrzymali nadziały ziemi. Było to kilkanaście rodzin, które jeszcze w okresie międzywojennym zachowały odrębność religijną i narodowościową. Mimo że w pobliskim Tomaszowie istniała parafia ewangelicka, jak i grzebalny cmentarz, to mieszkańcy Ludwikowa założyli za wsią własny cmentarz grzebalny. Pewien wpływ na przyjęcie takiego rozwiązania miał brak mostu na rzece Pilicy oraz odrębność administracyjna tego terenu.
Po wojnie, gdy Ludwików został opuszczony przez dawnych mieszkańców wyznania ewangelickiego, cmentarz ulegał zapomnieniu i samoistnej likwidacji. Rozebrano ogrodzenie, poginęły metalowe krzyże. Za sprawą budowy kopalni piasku i rozbudowy sąsiednich uliczek przez środek cmentarza poprowadzono drogę. Na miejscu, gdzie była zbiorowa mogiła żołnierzy niemieckich z czasu II wojny światowej, stanął słup linii energetycznej. Tylko najstarsi mieszkańcy Ludwikowa pamiętają o tym miejscu. W tym roku na tym zapomnianym (ale nie do końca) cmentarzyku 1 listopada dzieci z pobliskiej SP nr 7 zapaliły lampki. Działania zainicjowane przez katechetkę z miejscowej szkoły podjęli strażacy z ludwikowskiej OSP, którzy uporządkowali teren, odsłaniając resztki nagrobków. Mieszkańcy Ludwikowa zainteresowali sprawą cmentarza Wydział Inżyniera Miasta i zamierzają kontynuować działania, aby upamiętnić ten zapomniany cmentarz.
Jan Pampuch
<!-- m --><a class="postlink" href="http://tomaszow-tit.pl/artykul,Posprzatali_zapomniany_cmentarz,9440.html">http://tomaszow-tit.pl/artykul,Posprzat ... ,9440.html</a><!-- m -->
Na końcu ulicy Ludwikowskiej, tuż za Szkołą Podstawową nr 7, przy drodze prowadzącej do kopalni piasku, znajduje się teren, gdzie do początku XX w. (do roku 1944 r.) grzebano zmarłych mieszkańców wsi Ludwików wyznania ewangelickiego. Obecnie można tam odnaleźć jedynie zarysy grobów i elementy betonowych nagrobków. Cmentarz ten uległ samoistnej likwidacji po 1945 r., kiedy to mieszkańcy Ludwikowa narodowości niemieckiej, obawiając się odpowiedzialności za kolaboracje z okupantem hitlerowskim, uciekli wraz z żołnierzami Wehrmachtu przed zbliżającymi się do Tomaszowa wojskami Armii Czerwonej.
W 1945 r. w dole obok tego cmentarza pogrzebano około 150 żołnierzy niemieckich poległych w rejonie Ludwikowa, Brzustówki i Nowego Portu. W roku 1998 zwłoki 90 żołnierzy ekshumowano i przeniesiono na cmentarz wojenny k. Puław. Prace ekshumacyjne przeprowadziła Fundacja Pamięć, która z ramienia Niemieckiego Ludowego Związku Opieki nad Grobami Wojennymi prowadzi podobne działania na terenie całej Polski (ta sama fundacja dokonała również ekshumacji żołnierzy niemieckich ze zbiorowego grobu, jaki był przy cmentarzu w Smardzewicach i z grobu z czasów I wojny światowej na cmentarzu w Białobrzegach oraz koło leśniczówki przy drodze do Smardzewic).
W połowie XIX wieku, najprawdopodobniej za sprawą Ludwiki Choromańskiej, właścicielki ziemskiej z Białobrzeg, założona została wieś Ludwików (tablica epitafijna Ludwiki Choromańskiej znajduje się w kościele św. Marcina w Białobrzegach). Sprowadzeni przez Choromańskich osadnicy niemieccy wyznania ewangelicko-augsburskiego otrzymali nadziały ziemi. Było to kilkanaście rodzin, które jeszcze w okresie międzywojennym zachowały odrębność religijną i narodowościową. Mimo że w pobliskim Tomaszowie istniała parafia ewangelicka, jak i grzebalny cmentarz, to mieszkańcy Ludwikowa założyli za wsią własny cmentarz grzebalny. Pewien wpływ na przyjęcie takiego rozwiązania miał brak mostu na rzece Pilicy oraz odrębność administracyjna tego terenu.
Po wojnie, gdy Ludwików został opuszczony przez dawnych mieszkańców wyznania ewangelickiego, cmentarz ulegał zapomnieniu i samoistnej likwidacji. Rozebrano ogrodzenie, poginęły metalowe krzyże. Za sprawą budowy kopalni piasku i rozbudowy sąsiednich uliczek przez środek cmentarza poprowadzono drogę. Na miejscu, gdzie była zbiorowa mogiła żołnierzy niemieckich z czasu II wojny światowej, stanął słup linii energetycznej. Tylko najstarsi mieszkańcy Ludwikowa pamiętają o tym miejscu. W tym roku na tym zapomnianym (ale nie do końca) cmentarzyku 1 listopada dzieci z pobliskiej SP nr 7 zapaliły lampki. Działania zainicjowane przez katechetkę z miejscowej szkoły podjęli strażacy z ludwikowskiej OSP, którzy uporządkowali teren, odsłaniając resztki nagrobków. Mieszkańcy Ludwikowa zainteresowali sprawą cmentarza Wydział Inżyniera Miasta i zamierzają kontynuować działania, aby upamiętnić ten zapomniany cmentarz.
Jan Pampuch
<!-- m --><a class="postlink" href="http://tomaszow-tit.pl/artykul,Posprzatali_zapomniany_cmentarz,9440.html">http://tomaszow-tit.pl/artykul,Posprzat ... ,9440.html</a><!-- m -->