Łódzkie Forum Eksploracyjne
Tomaszów M - Odkryto schrony przeciwlotnicze z czasów II wojny światowej... - Wersja do druku

+- Łódzkie Forum Eksploracyjne (http://www.lodz-eksploracja.org/forum)
+-- Dział: Nasz region (http://www.lodz-eksploracja.org/forum/forum-5.html)
+--- Dział: Fortyfikacje, schrony, umocnienia i inne ciekawe obiekty woj. łódzkiego (http://www.lodz-eksploracja.org/forum/forum-26.html)
+--- Wątek: Tomaszów M - Odkryto schrony przeciwlotnicze z czasów II wojny światowej... (/thread-3718.html)



Tomaszów M - Odkryto schrony przeciwlotnicze z czasów II wojny światowej... - Piter77 - 24-10-2013

http://tomaszowmazowiecki.naszemiasto.pl/artykul/galeria/2042932,odkryto-schrony-na-pl-kosciuszki-w-tomaszowie-czy,id,t.html
[Obrazek: 5268c82ae0b3d_o.jpg]
Schrony przeciwlotnicze z czasów II wojny światowej odkopano na pl. Kościuszki w Tomaszowie. Ich dalszy los będzie zależał od opinii konserwatora zabytków.

Odkrycia dokonali robotnicy, którzy wykonują prace w ramach rewitalizacji placu, a konkretnie robiąc wykop pod fontanny, które mają w tym miejscu przebiegać. Choć prace na placu toczą się już ponad rok, a jego część jest już gotowa, schrony zostały wykopane dopiero teraz, gdy prace przeniosły się na środkową część placu.

Odkopane schrony to tzw. szczeliny przeciwlotnicze, czyli budowle ochronne, wykonywane zazwyczaj w okresie działań wojennych. Obiekty te mogą mieć różne kształty. Zwykle jest to długi i wąski tunel w kształcie zygzaka. Lokalizuje się je w odległości najwyżej 150 m od budynków mieszkalnych. Odległość ta ma zabezpieczyć szczeliny przed zagruzowaniem w wypadku zawalenia się budynku. Powinny być rozmieszczane w parkach, na terenie zieleńców lub skwerów.

I tak jest właśnie w Tomaszowie. Odkryto wejścia do bunkrów i ich zarys w kształcie zygzaka, wraz z otworami wentylacyjnymi. Schrony były umiejscowione pod pasem zieleni, który rozdzielał dwie jezdnie. Prawdopodobnie Niemcy zbudowali je latem 1944 roku, gdy spodziewali się ofensywy znad Wisły. Ze wstępnych oględzin wynika, że albo szczeliny były dwie, po dwóch stronach dawnej gwiazdy, alby był to jeden ciąg, który został przerwany właśnie w czasach, gdy stawiany był postument z gwiazdą.

Z oględzin wynika także, że schrony są częściowo zasypane. Dziś trudno nawet powiedzieć, czy kiedykolwiek były użyte, a jeśli tak, to przez kogo.
Świadczyć mogą o tym, że Niemcy traktowali Tomaszów jako ważne miasto. Na koniec wojny bombardowań w Tomaszowie prawie w ogóle nie było, co może oznaczać, że schrony nigdy nie były wykorzystane.

Adam Koziełek, naczelnik wydziału inwestycji przyznaje, że obiekt nie był zinwentaryzowany na żadnym z dokumentów, które posiadają urzędnicy, ale na takie niespodzianki urząd był przygotowany. - W umowie o dofinansowanie unijne jest zabezpieczone 5 proc. na takie właśnie niespodzianki - mówi naczelnik Koziełek i dodaje, że finansowo nie będzie to kłopot. - O znalezisku powiadomiony został konserwator zabytków i od jego opinii będzie zależało, co dalej stanie się z bunkrami. Pod uwagę bierzemy kilka rozwiązań, które zależeć będą także od tego, czy schrony nie będą kolidować z planowanymi w tym miejscu fontannami.

Na piątek zaplanowana jest wizyta specjalisty od fortyfikacji z czasów II wojny światowej, który obejrzy znalezisko.
Andrzej Kobalczyk, dyrektor Skansenu Rzeki Pilicy, który był już oglądać schrony, stoi na stanowisku, że tego typu obiekty powinno się pozostawić na miejscu. - Gdyby jednak okazało się, że obiekt będzie można wyburzyć i taka decyzja zapadnie, chętnie wezmę do swojej placówki ich część - mówi i dodaje, że historia Tomaszowa nie jest długa i wszelkie tego typu odkrycia powinno się wykorzystać do promocji miasta. Dobrze więc, by schrony pozostały na swoim miejscu i częściowo były wyeksponowane.


RE: Tomaszów M - Odkryto schrony przeciwlotnicze z czasów II wojny światowej... - gunship - 24-10-2013

No i człowiek nawet nie wie że parkował samochód na szczelinie przeciwlotniczej Smile


RE: Tomaszów M - Odkryto schrony przeciwlotnicze z czasów II wojny światowej... - resty - 25-10-2013

(24-10-2013, 17:28)gunship napisał(a): No i człowiek nawet nie wie że parkował samochód na szczelinie przeciwlotniczej Smile

No co ty? Na pasie zieleni autko stawiasz?Dodgy Szanuj roślinki Big Grin

(24-10-2013, 15:47)Piter77 napisał(a): ....... Schrony były umiejscowione pod pasem zieleni, który rozdzielał dwie jezdnie. ..........



RE: Tomaszów M - Odkryto schrony przeciwlotnicze z czasów II wojny światowej... - gunship - 25-10-2013

Mówię o tym parkingu na placu.


RE: Tomaszów M - Odkryto schrony przeciwlotnicze z czasów II wojny światowej... - KandzioY - 25-10-2013

(24-10-2013, 17:28)gunship napisał(a): No i człowiek nawet nie wie że parkował samochód na szczelinie przeciwlotniczej Smile
Wielu łodzian nie wie, że przejeżdża przez szczelinę Big Grin

[Obrazek: DSC04396.JPG]


RE: Tomaszów M - Odkryto schrony przeciwlotnicze z czasów II wojny światowej... - nastula - 25-10-2013

a gdzie to KandzioY, byłeś w środku nie jest to kanał ?


RE: Tomaszów M - Odkryto schrony przeciwlotnicze z czasów II wojny światowej... - KandzioY - 28-10-2013

Srebrzyńska / al. Unii, przedwojenna szczelina przeciwlotnicza. Chyba to miejsce było kiedyś zagadką na BKB?


RE: Tomaszów M - Odkryto schrony przeciwlotnicze z czasów II wojny światowej... - Piter77 - 19-11-2013

Nowe foty z Tomaszowa
http://tomaszowmazowiecki.naszemiasto.pl/artykul/galeria/2071578,schrony-na-pl-kosciuszki-zdjecia-odkopanych-szczelin,7388310,id,t,zid.html#galeria
[Obrazek: 528b27da887b8_o.jpg]
[Obrazek: 528b27d6b5fca_o.jpg]
[Obrazek: 528b27d2d1553_o.jpg]


RE: Tomaszów M - Odkryto schrony przeciwlotnicze z czasów II wojny światowej... - Piter77 - 27-11-2013

Niecodzienna operacja w Tomaszowie - Przenosiny wojennej „szczeliny”
http://www.nasztomaszow.pl/kultura-rozrywka/niecodzienna-operacja-w-tomaszowie-przenosiny-wojennej-szczeliny/


RE: Tomaszów M - Odkryto schrony przeciwlotnicze z czasów II wojny światowej... - Piter77 - 11-02-2014

http://tomaszowmazowiecki.naszemiasto.pl/artykul/galeria/szkielet-pod-pl-kosciuszki-znaleziono-ludzkie-szczatki-w,2159089,t,id.html#56da6b1aafc5356d,1,3,5
https://www.facebook.com/media/set/?set=a.356364697835739.1073741852.183430255129185&type=1
[Obrazek: 1898245_356365244502351_575140205_n.jpg]


RE: Tomaszów M - Odkryto schrony przeciwlotnicze z czasów II wojny światowej... - Jagoda - 12-02-2014

https://www.radiolodz.pl/posts/1912-w-centrum-tomaszowa-mazowieckiego-odkryto-ludzkie-szczatki
Prawdopodobnie Sowiecki bojec.


RE: Tomaszów M - Odkryto schrony przeciwlotnicze z czasów II wojny światowej... - Piter77 - 25-03-2014

http://tomaszowmazowiecki.naszemiasto.pl/artykul/galeria/trwa-ekshumacja-w-tomaszowie-do-poniedzialku-znaleziono,2210228,t,id.html#56da6b1aafc5356d,1,3,5


Już trzynaście ciał wydobyto ze schronu pod placem Kościuszki. Ale nadal nie wiadomo kim są i jak to się stało, że przez wiele lat leżeli zakopani pod płytą placu Kościuszki.

W piątek rano na pl. Kościuszki rozpoczęła się ekshumacja szczątków ludzkich znalezionych w schronach przeciwlotniczych. Wszystko wskazuje na to, że ekshumacja może potrwać wiele dni, bo im bardziej w głąb szczelin tym więcej szkieletów.

Przypomnijmy, że na pl. Kościuszki podczas prac rewitalizacyjnych odkopano dwa ciągi szczelin przeciwlotniczych. Biegły w miejscu, gdzie kiedyś był pas zieleni rozdzielający jezdnie, od jednej do drugiej fontanny. Między nimi znajdował się jeszcze fundament Pomnika Wdzięczności, czyli popularnej gwiazdy. Pierwszy z ciągu szczelin został przeniesiony do Skansenu Rzeki Pilicy i nie natknięto się w nim na żadne szczątki ludzkie czy przedmioty osobiste. Dopiero gdy otwarto wejście do drugiego schronu już u wejścia znaleziono ludzkie kości.
Wówczas prace wstrzymano, a urząd miasta uzyskał od wojewody łódzkiego zgodę na ekshumację. Wykonują ją państwo Ziółkowscy, para archeologów z Tomaszowa. Pracom przygląda się przedstawiciel Powiatowej Stacji Sanitarno-Epidemiologicznej z Tomaszowa, Polskiego Czerwonego Krzyża, na bieżąco stan prac monitorują urzędnicy z magistratu.

Już pierwsze godziny pracy były zaskakujące, w ciągu pięciu godzin odkryto już ciała siedmiu osób, a posunięto się zaledwie o cztery metry w głąb szczelin.

W piątek na powierzchnię wydobyto sześć szkieletów. Przy odnalezieniu siódmego prace wstrzymano do poniedziałku. Wszyscy znalezieni to przypuszczalnie młodzi mężczyźni, na razie nie znaleziono żadnych rzeczy, które mogłyby pozwolić na ich identyfikację.


Znaleziono natomiast kilka przedmiotów: dwie pary butów, paski, szklany flakon, mankiet od munduru, ale bez guzika.
- Szczątki wydobyte ze szczeliny zostały przewiezione do pomieszczenia przy chłodni na cmentarzu komunalnym, gdzie będą oczekiwały na pochówek, który, jeśli potwierdzi się, że są to żołnierze radzieccy, będzie miał miejsce na cmentarzu wojennym przy ul. Smutnej - mówi Jakub Pietkiewicz.

Prace wznowiono w poniedziałek o godz. 9. Najpierw rozpoczęto wydobywanie szczątków siódmego mężczyzny i niemal natychmiast zauważono następne. Do wczorajszego popołudnia w sumie było już trzynaście.

Także wczoraj natknięto się na saperkę, prawdopodobnie radziecką oraz klamrę od paska, która jest jednak tak oblepiona i zabrudzona, że na razie nie da się rozpoznać nawet z czego była wykonana. Pod koniec dnia procedura z wydobytymi szczątkami została powtórzona, a dziś rano prace znów ruszą i tak do skutku. Jednocześnie w miarę postępu prac, kolejne elementy schronu są demontowane i trafiają do skansenu. Dzięki temu dostęp do wnętrza jest ułatwiony.

Równolegle z pracami archeologicznymi trwają prace przy poszukiwaniu dokumentów, które mogłyby podpowiedzieć, kim są odnalezieni mężczyźni i skąd się wzięli.

Wiadomo, że 219 żołnierzy radzieckich, którzy walczyli w Tomaszowie i okolicach w styczniu 1945 roku pochowano właśnie na pl. Kościuszki pod koniec wojny. We wrześniu 1945 roku na placu otwarto memoriał, na który składały się nagrobki, fontanny i Pomnik Wdzięczności. W 1949 roku władze miasta doszły do wniosku, że centrum miasta to nie jest dobre miejsce na groby i zmarłych przeniesiono na cmentarz wojenny przy ul. Smutnej. Na placu pozostała tylko gwiazda i fontanny.

- Z dokumentów, do których dotarłem wynika, że 219 żołnierzy zostało pochowanych w 1945, w 1946 roku o 219 żołnierzach urząd miasta raportował do wojewody, a w końcu, 219 ciał żołnierzy na przełomie marca i kwietnia 1949 roku zostało przeniesionych na Smutną. Na papierze wszystko się zgadza, w rzeczywistości nie... - mówi dyrektor Andrzej Kobalczyk.


RE: Tomaszów M - Odkryto schrony przeciwlotnicze z czasów II wojny światowej... - Jagoda - 11-04-2014

http://tomaszowmazowiecki.naszemiasto.pl/artykul/galeria/zakonczyly-sie-ekshumacje-w-tomaszowie-wydobyto-szczatki-53,2222564,t,id.html

"Zakończyły się ekshumacje na pl. Kościuszki w Tomaszowie. W środę ze szczeliny przeciwlotniczej wydobyto szczątki nr 53, a na czwartek zostawiono do przekopania ostatnie dwa metry szczeliny. W czwartek okazało się, że na pozostałym odcinku znaleziono już tylko buty. Tym samym ekshumacja zakończyła się. Rozebrano reszki szczeliny i przewieziono je do Skansenu Rzeki Pilicy.

W ostatniej fazie ekshumacji nie było większych niespodzianek. Znalezione szczątki nie były kompletne, znaleziono nieliczne przedmioty, w tym naboje do broni.

W środę wydobytą spod placu amunicję przyjechał zabezpieczyć patrol saperski z 25. Brygady Kawalerii Powietrznej w Tomaszowie, przypuszczalnie były to naboje 9 mm do pistoletu maszynowego typu PPsz.

Pomimo, że prace ekshumacyjne są na ukończeniu, tak naprawdę praca naukowa dopiero się rozpoczyna. Teraz trzeba dokładnie opisać zbadać i skatalogować znalezione w mogile przedmioty. Opisać także wydobyte szczątki, choć tą pracę archeolodzy wykonywali na bieżąco, dokładnie mierząc i fotografując znaleziska. Cała ekshumacja, jej efekty oraz wnioski będzie zatem dokładnie opisana i udokumentowana.

Szczątki póki co czekają w pomieszczeniach przy chłodni na cmentarzu komunalnym na pochówek. Urząd miasta będzie musiał wyłonić firmę, która przygotuje trumny, a następnie przygotować ceremonię pochówku. Trudno powiedzieć, kiedy to nastąpi.

Jednocześnie z placu przenoszone są do skansenu ostatnie resztki szczelin przeciwlotniczych, a na oczyszczonym terenie będą się mogły nadal toczyć prace rewitalizacyjne.

W sumie oczyszczenie szczelin ze szczątków ludzkich zajęło dwa tygodnie.

Nadal poszukiwane są relacje osób, które były świadkami ekshumacji w 1949 roku lub brały nich udział. Być może uda się ustalić, jak to się stało, że tylu radzieckich żołnierzy nie znalazło spokoju na cmentarzu, a przez prawie 70 lat leżało pod najważniejszym placem w Tomaszowie. "